Kalendarium van Tiel

Voorwoord

Het Kalendarium van Tiel is het tweede grote project, waarmee de Historische Werkgroep Tiel (HWT) zich in de jaren 1991-2001 heeft bezig gehouden. Oorspronkelijk was de gedachte om feiten uit de geschiedenis van Tiel in een tweetal banden bijeen te brengen. De leden dachten daar zo'n twee à drie jaar druk mee te zullen zijn. In werkelijkheid werd het tien jaar en was het resultaat vijf delen. Daar is de HWT nog steeds trots op.

Dat Kalendarium was een publicatie op papier. In de jaren negentig was dat al een punt van twijfel. Anno 2015 is papier een vrijwel achterhaalde manier om een naslagwerk aan te bieden. Daarom is het Kalendarium in het afgelopen jaar volledig gescand en digitaal toegankelijk gemaakt. Dat was het werk van Dick Buijs en hij kreeg daarbij hulp van het Regionaal Archief Rivierenland, dat de technische faciliteiten bood. Na het scannen hebben vier leden van de Historische Werkgroep de tekst nog eens gecontroleerd op scanfouten. De registers op het Kalendarium (trefwoorden en personen) waren al eerder digitaal toegankelijk gemaakt. Met dat al zijn er nu meer dan 7000 feiten uit de Tielse geschiedenis op datum geordend.

Een euvel, waaraan het Kalendarium leed, is niet zo makkelijk op te lossen. Er werd niet of nauwelijks aan bronvermelding gedaan. Oorspronkelijk was het de bedoeling, dat elke auteur een kaartsysteem zou bijhouden, waarop de bron zou zijn vermeld. Dit kaartsysteem zou dan op het Regionaal Archief Rivierenland ter inzage zijn voor toekomstige onderzoekers. De komst van de computer verstoorde dit. Midden jaren negentig gingen de meeste auteurs er toe over om hun gegevens rechtstreeks in de computer in te voeren en daarbij werden de bronnen niet vermeld. Het is heden ten dage onmogelijk om van elk feit de bron alsnog te vermelden. Wel kan er een globaal overzicht zijn van de voornaamste bronnen:

De periode 889-1339 is gebaseerd op de oorkondenboeken van Gelderland, Noord-Brabant, Utrecht en Holland.
De periode 1339-1473 is gebaseerd op de gegevens uit de Gedenkwaardigheden van I.A. Nijhoff, aangevuld met gegevens uit kronieken, met name de Tielse Kroniek. Voor de tweede helft zijn vooral de buurspraken van Tiel gebruikt.
De periode 1473-1578 is gebaseerd op de buurspraken van Tiel en een groot aantal losse publicaties rond het begin van de Nederlandse opstand.
De periode 1578-1813 gebaseerd op de notulen van de magistraat van Tiel en haar rechtsopvolgers in de Franse tijd.
De periode 1813-1851 is gebaseerd op de notulen van B en W en de gemeenteraad van Tiel.
De periode 1851-1918 is gebaseerd op de gemeenteverslagen van Tiel en de kranten uit de periode.
De periode 1918-1939 is gebaseerd op de kranten uit de periode.
De periode 1939-1945 is gebaseerd op de kranten en op de vele publicaties uit de laatste oorlogsperiode (met name Vijf jaren leed van C.D. Feijten).
De periode na 1945 is in hoofdzaak gebaseerd op de kranten.
Vanaf 2016 zijn dat vooral Dagblad De Gelderlander, weekbladen zoals Stad Tiel, Zakengids (vanaf 2020 Het Kontakt) en daarnaast het digitale nieuwsblad De Tielenaar.

Met deze informatie moeten onderzoekers het helaas doen, tenzij de auteur nog meer informatie kan verstrekken. In minstens 90% van de gevallen is de aangegeven bron de juiste en kan men van daaruit verder. Nog altijd staat de HWT voor de juistheid van de feiten in het Kalendarium. Mystificaties en onbetrouwbare zaken - zoals die met name in de middeleeuwse bronnen kunnen voorkomen - zijn bij enige twijfel niet in het Kalendarium opgenomen.

De illustraties uit het papieren Kalendarium zijn zoveel mogelijk opgenomen. Een deel daarvan is nog rechtstreeks uit de papieren versie afkomstig en daarom kwalitatief onder de maat. Er wordt aan gewerkt om dat te verbeteren. De foto's vanaf 1990 zijn alle al in goede kwaliteit geplaatst. Dat is de verdienste van Jan Bouwhuis. Vanaf midden jaren negentig leverde hij honderden foto's voor het Kalendarium. Men vindt ze door het hele werk terug.

Tiel, 9 november 2015
Dr. Emile Smit
Eindredacteur Kalendarium